Fear vs. Danger

For ten days or so in 2015 the world was watching the images from Nepal, where 9,000 people had died. During the same ten days, diarrhea from contaminated drinking water also killed 9,000 children across the world. There were no camera teams around as these children fainted in the arms of their crying parents. No cool helicopters swooped in. Helicopters, anyway, don’t work against this child killer (one of the world’s worst). All that’s needed to stop a child from accidentally drinking her neighbor’s still-lukewarm poo is a few plastic pipes, a water pump, some soap, and a basic sewage system. Much cheaper than a helicopter.

**

Fear vs. Danger: Being Afraid of the Right Things 

Fear can be useful, but only if it is directed at the right things. The fear instinct is a terrible guide for understanding the world. It makes us give our attention to the unlikely dangers that we are most afraid of, and neglect what is actually most risky. This chapter has touched on terrifying events: natural disasters (0.1 percent of all deaths), plane crashes (0.001 percent), murders (0.7 percent), nuclear leaks (0 percent), and terrorism (0.05 percent). None of them kills more than 1 percent of the people who die each year, and still they get enormous media attention. We should of course work to reduce these death rates as well. Still, this helps to show just how much the fear instinct distorts our focus. To understand what we should truly be scared of, and how to truly protect our loved ones from danger, we should suppress our fear instinct and measure the actual death tolls. Because “frightening” and “dangerous” are two different things. Something frightening poses a perceived risk. Something dangerous poses a real risk. Paying too much attention to what is frightening rather than what is dangerous—that is, paying too much attention to fear—creates a tragic drainage of energy in the wrong directions. It makes a terrified junior doctor think about nuclear war when he should be treating hypothermia, and it makes whole populations focus on earthquakes and crashing planes and invisible substances when millions are dying from diarrhea and sea floors are becoming underwater deserts. I would like my fear to be focused on the mega dangers of today, and not the dangers from our evolutionary past.

The Midwife's Paradox

AP

In 1999, I traveled with a couple of Swedish students to visit a traditional midwife in a remote village in Tanzania. I wanted my medical students from Level 4 to meet a real health worker on Level 1 instead of just reading about them in books. The midwife had no formal education, and the students’ jaws dropped when she described her struggles, walking between villages to help poor women deliver babies on mud floors in complete darkness with no medical equipment and no clean water. One of the students asked, “Do you have children of your own?” “Yes,” she said proudly, “two boys and two daughters.” “Will your daughters become midwives like you?” The old woman threw her body forward and laughed out loud. “My daughters! Working like me?! Oh no! Never! Ever! They have nice jobs. They work in front of computers in Dar es Salaam, just like they wanted to.” The midwife’s daughters had escaped Level 1. Another student asked, “If you could choose one piece of equipment that could make your work easier, what would that be?” “I really want a flashlight,” she answered. “When I walk to a village in the dark, even when the moon is shining, it is so difficult to see the snakes.”

Here’s the paradox: the image of a dangerous world has never been broadcast more effectively than it is now, while the world has never been less violent and more safe.

Fears that once helped keep our ancestors alive, today help keep journalists employed. It isn’t the journalists’ fault and we shouldn’t expect them to change. It isn’t driven by “media logic” among the producers so much as by “attention logic” in the heads of the consumers. If we look at the facts behind the headlines, we can see how the fear instinct systematically distorts what we see of the world.

The New Balance

When a population is not growing over a long period of time, and the population curve is flat, this must mean that each generation of new parents is the same size as the previous one. For thousands of years up to 1800 the population curve was almost flat. Have you heard people say that humans used to live in balance with nature? Well, yes, there was a balance. But let’s avoid the rose-tinted glasses. Until 1800, women gave birth to six children on average. So the population should have increased with each generation. Instead, it stayed more or less stable. Remember the child skeletons in the graveyards of the past? On average four out of six children died before becoming parents themselves, leaving just two surviving children to parent the next generation. There was a balance. It wasn’t because humans lived in balance with nature. Humans died in balance with nature. It was utterly brutal and tragic. Today, humanity is once again reaching a balance. The number of parents is no longer increasing. But this balance is dramatically different from the old balance. The new balance is nice: the typical parents have two children, and neither of them dies. For the first time in human history, we live in balance.

Child Graves

Beyond living memory, for some reason we avoid reminding ourselves and our children about the miseries and brutalities of the past. The truth is to be found in ancient graveyards and burial sites, where archeologists have to get used to discovering that a large proportion of all the remains they dig up are those of children. Most will have been killed by starvation or disgusting diseases, but many child skeletons bear the marks of physical violence. Hunter-gatherer societies often had murder rates above 10 percent and children were not spared. In today’s graveyards, child graves are rare.

Factfullness

Every group of people I ask thinks the world is more frightening, more violent, and more hopeless—in short, more dramatic—than it really is.iti

Muhammad by Juan Cole

He repeatedly sued for peace with a bellicose Mecca, but when that failed he organized Medina for self-defense in the face of a determined pagan foe. The Qur’an insists that aggressive warfare is wrong and that if the enemy seeks an armistice, Muslims are bound to accept the entreaty. This disallowing of aggressive war and search for a resolution even in the midst of violent conflict justifies the title “prophet of peace,” even if Muhammad was occasionally forced into a defensive campaign. The Qur’an contains a doctrine of just war but not of holy war and does not use the word jihad with that latter connotation. It views war as an unfortunate necessity when innocents, and the freedom of conscience, are threatened. It strictly forbids vigilantism and equates premeditated killing of noncombatants with genocide, paraphrasing in this regard Jewish commentaries on the Bible in the Jerusalem Talmud.

**

The Qur’an, read judiciously alongside later histories, suggests that during Muhammad’s lifetime, Islam spread peacefully in the major cities of Western Arabia. The soft power of the Qur’an’s spiritual message has typically been underestimated in most treatments of this period. The image of Muhammad and very early Islam that emerges from a careful reading of the Qur’an on peace-related themes contradicts not only widely held Western views but even much of the later Muslim historiographical tradition. This finding should come as no surprise. Life in medieval feudal societies did not encourage pacific theologies, and Muslims in later empires lost touch with the realities of the early seventh century. What if we read Jesus’s life and thought only through the lens of Pope Urban II, who launched the sanguinary Crusades in the Holy Land with the cry, “God wills it!”

Kureyş Suresi

Kur’an-tarih ilişkisi üst başlığı altında ele alabileceğimiz bir konuya giriş sadedinde, İslam öncesi Arap toplumunu bütün yönleri ile bilmenin gerekliliğine dair bazı düşünceler ileri sürmüş ve örnek olarak da Kureyş suresini vereceğimi yazmıştım bir önceki yazıda. 4 ayetlik bu kısa süreye verilen meallerden üç tanesini okuyarak başlayalım.

Bir: “Kureyş’i alıştırdığı için. Onları kış ve yaz yolculuğuna alıştırdığı için. Bu Ev’in (Kâbe) Rabbine kulluk etsinler. O ki, onları yedirip açlıktan kurtardı ve onları korkudan güvene kavuşturdu.” Süleyman Ateş Meali…

İki: “Kureyş kabilesinin yaz ve kış yolculuklarında uzlaşması ve anlaşması sağlanmıştır. Öyleyse kendilerini açken doyuran ve korku içindeyken güven veren bu Ev’in (Kâbe’nin) Rabbine kulluk etsinler.” Diyanet İşleri Başkanlığı Eski Meali

Üç: “Kureyş’e kolaylaştırıldığı, evet, kış ve yaz seyahatleri onlara kolaylaştırıldığı için onlar, kendilerini açlıktan doyuran ve her çeşit korkudan emin kılan şu evin Rabbine kulluk etsinler.” Diyanet İşleri Başkanlığı Yeni Meali

Ne anlıyoruz bu meallerden? Size yardımcı olayım; sosyal arka plan bilgilerinden bağımsız olarak metin merkezli bir okuma yapıyor ve zihnimi zorlayarak hem tek tek ayetlere verilen manayı hem de aralarındaki irtibatı anlamaya çalışıyorum. Ancak zihnimde anlamlı bir manzara oluşmuyor. Bazı yerlerde takılıyorum. Mesela; alıştırmak, uzlaşmak, anlaşmak, kolaylaştırmak. Ayetin aslında geçen kelime “ilâf’ ama dört ayrı mana söz konusu. Ardından kış ve yaz yolculuğuna alıştırmak ya da kolaylaştırmak ne demek? Başta Kureyş denildiği için üçüncü ayette bahsedilen “onlar” ihtimal Kureyş kabilesi. Kış ve yaz alıştırılan ve kolaylaştırılan yolculuklar ticari yolculuklar olsa, “açlıktan koruma” bu yolculuklarda elde edilen kârlar ve Mekke’ye getirilen yiyecek malzemeleri olabilir. Pekâlâ “korkudan emin kılma” ne demek?

Bir önceki yazıda İslam öncesi Arap toplumunu ve özellikle Kur’an’ın nazil olduğu Mekke-Medine’yi bütün yönleri ile bilme, ayetlerin özgün ve orjinal manalarının anlaşılmasında başat role sahiptir demiştik. İsterseniz sizinle bu bağlamda maziye doğru bir yolculuk yapalım. Peygamber Efendimizin 4.kuşak dedesi Kusay’dır. Kusay’a kadar Kureyş kabilesi Mekke çevresinde dağınık bir biçimde yaşıyorlarmış. Hatta Kusay da uzun yıllar Suriye’de yaşamış. Belli bir zaman sonra ata yurdu Mekke’ye geri gelmiş ve Huzaa kabilesi lideri ve aynı zamanda Kâbe hizmetlerini elinde bulunduran Huleyl b. Hubsiyye’ni kızı Hubbâ ile evlenmiş. Abdümenâf, Abduddâr, Abdulüzzâ ve Abdukusay adlarından dört erkek, Hind adında bir kız çocuğu olmuş.

Kusay liderlik kabiliyeti olan bir kişiymiş. Kayınpederinin vefatından sonra Kabe’ye yönelik hizmetleri kendi tekeline almaya çalışınca Huzaa kabilesi ile aralarında anlaşmazlıklar çıkmış. Başka kabilelerin de devreye girmesiyle oluşan gruplar arasında mücadele başlamış ve bu mücadele Ebtah savaşını netice vermiş. Her iki taraftan ölenlerin olduğu bu savaş sonucu hakemler devreye girmiş ve Kâbe hizmetleri Kusay ve onun şahsında Kureyş kabilesine geçmiş. Peşi sıra Kusay, en yakın akrabalarını “bitâh” denilen Kâbe etrafına ve Mekke içine, uzak akrabalarını da “zevâhir” adı verilen Mekke çevresine yerleştirmiş. Bunun sonucu Kusay’a, Kureyş’in dağınık halini ve gücünü birleştiren manasına gelen “mücemmi” denildiği de tarihen bilinen bir gerçektir.

Kusay, önce Kabe’yi tamir ile işe başlıyor. Cürhümlüler’in yerinden söküp gömdükleri Hacerü’l-Esved’i geri getirip yerine koyuyor. Kâbe’nin kuzeyine Mekke şehir  yönetimi ile alakalı kararların alındığı “Darün’n-Nedve” denilen toplantı yeri yaptırıyor. Kâbe hizmetleri ve hac menasiki ile alakalı yeni düzenlemelere gidiyor. Mekke’ye gelen hacılara verilecek hizmetlerin karşılıksız verilmesi için bütçe oluşturuyor ve Kureyş’e yıllık vergi tarh ediyor. Oluşturduğu bütçeyi bu istikamette harcıyor. Hacılara hac müddetince bedava su vermek için Mekke’nin çeşitli yerlerinde su kuyuları açtırıyor. Kuyulardan çıkartılan suları develerle Kâbe’nin etrafına deriden yapılmış havuzlara taşıyor ve hac zamanında hacıların su ihtiyacını buralardan karşılıyor. O devirde, Kâbe’den dolayı dini bir merkez olan Mekke’nin rakipleri de var. Bunlardan birincisi Tagut adlı büyük putun bulunduğu ve Mekke’ye 107 km uzaklıkta olan Taif, ikincisi ise  Mekke’ye 1081 km uzaklıkta olan San’a. Tabii Kusay’ın bu atılımları, Taif ve San’a’ya karşı Mekke’nin yıldızını parlatıyor ve insanlar hac ibadetini yapmak için Kabe’yi tercih eder hale geliyorlar.

Bu arada Kusay bir başka adım daha atarak, hacca gelen kabilelere kendilerine ait putları yanlarında getirebileceklerini ve Kâbe’nin içine daimi olarak koyabileceklerini söylüyor. Böylece yüzlerce kabile kendi putlarını Kabe’nin içine koyuyor. Mekke fethi esnasında Kâbe’nin içinde kırılan 360 adet putun varlık sebebinin başlangıcı işte bu karar ve uygulamadır. Bu uygulama haliyle Taif ve San’a’ya nispetle kabilelerin hac için Mekke’yi tercihlerinde ayrı bir rol oynamıştır.

Kusay bunlarla da iktifa etmiyor. Kâbe’nin rolünü sosyal hayatta daha belirgin hale getirip onu bir cazibe merkezi yapma adına sünnet, düğün vb. aktivitelerin de Kâbe’de yapılmasını teşvik ediyor. Kâbe’ye siyah örtüler törenle giydiriliyor. Bütün bu uygulamalar sonucu Kâbe’nin dini merkez olma hüviyeti, o dönemin şartlarında ulusal ve uluslararası düzlemde iyice pekişiyor.

Rivayetlere göre Kusay  480 yılında vefat edince, gerek liderlik gerekse Kâbe’ye yönelik işlerin deruhtesi konusunda çocukları arasında anlaşmazlıklar çıkmış. Kardeşler iki gruba ayrılmış. Başı çekenler Abduddar ve Abdümenaf olmuş. Aralarında savaşmaya kadar uzanan tartışmalar yaşanmış. Bir grup çok güzel kokular süründükleri için “mutayyebun”, diğeri de bu işi sonlandırana kadar savaşmaya yemin ettikleri için “ahlaf” adını almış. Fakat iki grup savaşa girmeden, son anda gerek Mekke idaresi gerekse Kâbe hizmetlerinin paylaşımında anlaşmışlar. Kâbe hizmetlerinde hicabe, liva Abduddar’da: rifade, imare, sikaye Abdümenaf’ta kalmış. Yönetim merkezi “Nedve” ile alakalı işleri de Abduddar üstlenmiş.

Tam da yeri geldiği için burada ek bir bilgi sunayım: Hz. Ebu Bekir Mutayyebun ittifakına bağlı Teym kabilesinden. Hz. Ömer Ahlaf denilen ittifaka bağlı Adiyy kabilesindendir. Peygamber Efendimizin vefatını müteakip yapılan halife seçimi esnasındaki tartışmalarda “kim daha iyi halifelik yapar?” sorusuna cevap aranırken Mutayyebun ve Ahlaf paktları çok sık dile getirilmiş. Dikkatinizi çekerim, bu hadisenin gerçekleştiği tarih 632. Kusay ise 480’de vefat ettiğine göre aradan geçen 152 yıla rağmen bu paktların hala gündemde oluşu, ikili gruplaşmanın zihinlerde ve pratik hayatta ne kadar derin yer ettiğini gösterir.

Devam edeyim; Kusay ve Abdümenaf döneminde Mekke hem ticari hem de dini merkez oluyor ama söz konusu olan iç ticaret. Bunun da elbette bir kapasitesi ve sınırı var. Meydana gelen tıkanıklığı açmak için Mekke’nin dış ticarete açılması gerekiyor. Bunu Abdümenaf’in evlatları yapıyor. Onun iki ayrı hanımdan 6 kız, 6 erkek toplam 12 çocuğu var. İsimlerini bildiğimiz ve tarihin şekillenmesinde rol oynayan erkek çocukları;

asıl adı Amr olan Haşim, Abdüşems, Muttalip ve Nevfel. Kardeşler Mekke’yi dış ticarete açmak için kendi aralarında anlaşarak Haşim Bizans’a, diğer üç kardeş de Habeşistan, Yemen, İran’a gidiyor. Bunlar yol güvenliği, kervanlara saldırmama, rahat ve serbest biçimde ticaretlerini yapabilme anlamına gelen “ilâf” anlaşmaları yapıyorlar. Daha sonra Bizans ve Gassaniler de aynı tür anlaşmalara imza atıyor. Neticede, Mekke’liler kışın Yemen ve Habeşistan’a, yazın da Suriye ve Anadolu içlerine kadar uzanarak rahatça ticaret yapar hale geliyorlar. 

Ticaret yol güzergahında bulunan kabilelere eskiden “hafara” denilen geçiş ücreti veriliyormuş ticaret kervanları tarafından. Anlaşmaya bunlar da dahil ediliyor. Anlaşmaya göre, kervana saldırmama garantisi ve buna bedel verilen “hafara” yerine bu kabileler kendi ürettikleri malları kendi topraklarından geçen kervanlara veriyor, mallar da onlar adına gidilen pazarlarda satılıyor. Böylece söz konusu kabileler daha çok gelir elde etmeye başlıyor. Bir manada, hep birlikte zengin olma modeli geliştirilmiş oluyor.

Mekke Haşim ve kardeşlerinin bu hamleleriyle dini merkez olmanın ötesinde, iç ve dış ticaret merkezi de olunca hizmet sektöründe ciddi değişiklikler ve çeşitlilikler baş göstermiş. Hamallık, kervan bakıcılığı, muhafızlık, gönül eğlendiricileri, okçular, kasaplar, marangozlar, semerciler vb. birçok yeni iş kolları ve hizmet sektörü devreye girmiş, ayrıca var olanların işleri çoğalmış. Mekke, San’a, Bahreyn, Habeşistan, Hire bu dönemin en parlak ticaret merkezleri haline gelmiş.

Bu arada dini merkez olma hüviyetini Mekke’ye kaptıran Taif, zaten var olagelen ticari rekabetlerini artırmaya çalışmış ve Mekke pazarında bunun için zemin arayışına girmiş. Bunu farkeden Mekke’liler Taif’lilere Mekke’de ticaret ambargosu uygulamaya başlamışlar. Daha sonra bu ambargoyu şartlı hale getirip demişler ki: “Eğer Taif’ten Mekke’lilere toprak/arazi satarsanız size ticaret için izin veririz.” Onlar da çaresiz bu teklifi kabul etmişler. Peygamber Efendimizin hayatını anlatan birçok kitapta gördüğümüz Taif’te Mekke’lilerin yazlık ev, bağ ve bahçelerinin olmasının kökeni de buraya dayanmaktadır.

Haşim’in vefatından devam edeceğim ama, Efendimiz sonrası İslam tarihinde var olan Emeviler ve Haşimiler çekişmesini anlama ve anlamlandırma adına faydalı olacağına inandığım ayırımın başlangıcı olan bir hususu daha belirtmek isterim. Haşim’in yönetimde göstermiş olduğu bu başarı, yeğeni Ümeyye tarafından kıskançlıkla karşılanıyor ve devrin adetlerine göre amcası Haşim’i “münafereye” davet ediyor. Münafere, nesep, şan, şeref ile övünme anlamına gelen karşılıklı atışma. Münaferede yenilen karşı tarafa 50 deve verecek ve Mekke’yi terkederek 10 yıl boyunca Şam’da gönüllü sürgün hayatı yaşayacak. Nitekim Ümeyye atışmayı kaybediyor ve Şam’a göç ediyor. 

Yeri gelmişken şu bilgiyi de sunalım: Abdümenaf’in dört oğlu vardı; Haşim, Abdüşems, Muttalip ve Nevfel. Haşim’in oğlu Peygamber Efendimizin dedesi Abdulmuttalip. Abdüşems’ın oğlunun adı ise Ümeyye. Haşimoğulları ve Ümeyyeoğulları ya da Emeviler ve Haşimiler ayırımının başlangıç noktası işte tam da burası. Kusay’dan başlayarak Efendimiz ve sonrasında her iki taraftan bilinen isimleri ilave ederek isterseniz şöyle bir çizelge ile bunu gösterebilirim. Haşimiler: Kusay-Abdümenaf-Haşim-Abdulmuttalip-Abdullah-Hz.Muhammed- Hz.Fatıma/Hz.Ali-Hz.Hasan-Hz.Hüseyin. Emeviler: Kusay-Abdümenaf-Abdüşems-Ümeyye-Harb-Ebu Süfyan-Muaviye-Yezid.

Geri dönüyorum; Haşim’in dört oğlu var. Asıl adı Şeybe olan Peygamberimizin dedesi Abdulmuttalip. Diğerleri Esed, Ebuseyf ve Nedve. Abdulmuttalip’ın diğer kardeşlerine nispetle ön planda olduğu muhakkak ama onun idaresi zamanında Kureyş’in güç kaybettiği de kayıtlarımız arasında yerini alıyor. Şöyle ki, Abdulmuttalip amcası Nevfel ile bir meselede tartışıyor. Mesele büyüyor ve savaşa kadar gidecek bir sürece giriliyor. Abdulmuttalip Medine’de bulunan dayısının kabilesi Neccaroğullarından yardım istiyor. Mekke’liler kendi aralarındaki bu tartışmaya dışarıdan yardım istenilmesini hoş karşılamıyor ve bu yardım isteği Abdulmuttalip’in aleyhine oluyor. Tam bu sırada, Abdulmuttalip’in Kâbe’yi yıkmak için gelen Ebrehe’ye “Kâbe’yi sahibi korur” deyip gasp edilen kendi mallarını konuşması hem onu hem de Kureyş kabilesini iyice yalnızlaştırıyor. Gözle görünen bu gerçeğin farkında olan Abdulmuttalip, dedesi Kusay zamanından beri düşmanlarından olan Huzaa kabilesi ile ittifak kurmaya çalışıyor. Hatta bazı tarihçilerin yorumlarına göre Ficar savaşlarından sonra yapılan ve Efendimizin de katıldığı “Faziletliler İttifakı” anlamına gelen “Hilfi’l fudul” anlaşması Kureyş’in ve Mutayyebun paktına tabii olan kabilelerinin güçlerini yenilemesi için yapılmıştır.

Şu da tarihi bir gerçek ki; Faziletliler İttifakı anlaşması hakkı yenenin hakkını zalimden alma ve bunu gerçekten tatbik etme, Mekke’nin iç ve dış ticaret merkezi olarak devam etmesinde büyük katkı sağlamıştır. Uluslararası Ukaz panayırlarının Mekke’de 30 km uzaklıkta bir yerde kurulması, insanların emniyet içinde ve haklarının yenmeyeceği garantisine sahip olmalarının etkisi büyüktür.

Gerek bu anlaşma gerekse Ebrehe’nin Mekke’de mağlup olması, Kureyş’in güç tazelemesine ve konumunu yeniden güçlendirmesine neden olmuştur. Kureyş bu ve benzeri hadiseleri bir propaganda vesilesi yaparak kendilerinin sair kabilelere nispetle daha üstün ve Mekke idaresi için vazgeçilmez olduğunu anlatmıştır. Nitekim, “Biz Humus ya da Ahmes ehliyiz” sözü bu döneme aittir. Hac vecibesi esnasında diğer kavimlerden ayrıcalıklı olarak Arafat, Mina ve Müzdelife’ye gitmeyenlere “Humus/Ahmes Ehli” diyorlardı ve bu imtiyaz Kureyş’e verilmişti. Ayrıca Kureyş “içinde hiç günah işlenmemiş yeni elbiselerle Kâbe tavaf edilmeli” diyor ve yeni elbise ticaretini kendi tekellerinde bulunduruyordu. Yeni elbise alma imkânı bulmayanlar Kabe’yi çıplak tavaf seçeneğini kabullenmek zorunda kalıyordu ki, bu durum bazı tarihçilere göre Mekke’de fuhuş sektörünün de hareketlenmesine vesile olmuştur.

Yazı çok uzadı ama bir türlü Kureyş süresine gelemediniz demiyorsunuzdur umarım. Yazının sonu burası. Kureyş süresine geldik ama dikkatli okuyucular yazının başına dönüp verdiğim mealleri yeniden okusalar ilk etapta zihinlerinde oluşan sorulara cevap bulmuş, anlam veremedikleri noktalar anlama kavuşmuştur diye düşünüyorum. Bununla beraber özetle sunduğumuz tarihi, sosyal, kültürel, ekonomik, ahlaki arka plan bilgileri zihnimizde canlı tutarak daha önceki bir yazımda ifade ettiğim tabirle Kureyş suresinin meal-i münifini bir de biz verelim. “Allah Kureyş’i bir araya getirdiği, aralarında anlaşma sağlandığı için onlar, kış ve yaz mevsimlerinde ticari seferlerine güven içinde devam etti. Şu halde Kureyş’liler de Kabe’yi güç ve servet kazanımları için istismar etmemeli, Kâbe’nin rabbi Allah’ı layıkıyla tanıyıp O’na kulluk/ibadet etmelidir. Zira Allah hac, ticaret ve yaptıkları yol güvenliği anlaşmaları vesilesiyle onları açlıktan ve haydut/eşkiya korkusundan korumuş, emin kılmıştır.”

Son sözüm; Kureyş suresi Kur’an’ın nüzulünden 14 asır sonra yaşayan bizler için ancak bu arka plan bilgileri ile birlikte ele alınırsa bir anlam ifade eder. Yoksa kelimelerin sözlük manaları ve o manaların cümle kalıbı içinde bir araya getirilmesi ile bırakın “Allah bu surede bize ne diyor ve ne demek istiyor?” sorularının cevabını bulmayı, lafzi manasını bile anlayamayız. Sadece Kureyş suresi mi? Elbette hayır. Kur’an’ın her bir ayeti için geçerli bu. Sanırım şimdi anlaşılmıştır, İslam Öncesi Arap toplumunu bilmenin müçtehidin vasıfları arasında yer almalı teklifimin nedeni. 

Ahmet Kurucan, tr724

**

Muhammad and his band would have descended the escarpment, entering a field of dunes, the shadows in their slack like hyena stripes. When Muhammad and his band made camp long after midnight, they would have squatted around a campfire, its amber flames crackling in the stillness, cooking some supper. The Qur’an (The Event 56:71–73) later reminded its hearers among the Meccan caravanners, “Have you seen the fire that you made? Did you create the firewood or did we? We rendered it a reminder and a means of provisioning those strong enough to traverse the desert.” They would have unpacked their beasts of burden and piled up their goods in a circle as protection from a raid and then slept with their swords close at hand. The snarling of jackals and wild saluki hounds around the camp might have startled Muhammad awake occasionally.

History of Racism

As a Puritan minister, Richard Mather had walked uprightly through fifteen years of British persecution before embarking on the perilous journey across the Atlantic to begin life anew in New England. There, he would be reunited with his illustrious ministerial friend John Cotton, who had faced British persecution for twenty years in Boston, England. In 1630, Cotton had given the farewell sermon to hundreds of Puritan founders of New England communities, blessing their fulfillment of God’s prophetic vision. As dissenters from the Church of England, Puritans believed themselves to be God’s chosen piece of humanity, a special, superior people, and New England, their Israel, was to be their exceptional land.

Within a week of the Great Hurricane, Richard Mather was installed as pastor of Dorchester’s North Church near the renowned North Church of the new Boston, which was pastored by John Cotton. Mather and Cotton then embarked on a sacred mission to create, articulate, and defend the New England Way. They used their pens as much as their pulpits, and they used their power as much as their pens and pulpits. They penned the colonies’ first adult and children’s books as part of this endeavor. Mather, in all likelihood, steered the selection of Henry Dunster to lead colonial America’s first college, Harvard’s forerunner, in 1640. And Cotton did not mind when Dunster fashioned Harvard’s curriculum after their alma mater, Cambridge, setting off an ideological trend. Like the founders of Cambridge and Harvard before them, the founders of William & Mary (1693), Yale (1701), the University of Pennsylvania (1740), Princeton (1746), Columbia (1754), Brown (1764), Rutgers (1766), and Dartmouth (1769)—the other eight colonial colleges—regarded ancient Greek and Latin literature as universal truths worthy of memorization and unworthy of critique. At the center of the Old and New England Greek library hailed the resurrected Aristotle, who had come under suspicion as a threat to doctrine among some factions in Christianity during the medieval period.

**

AFTER ARAB MUSLIMS conquered parts of North Africa, Portugal, and Spain during the seventh century, Christians and Muslims battled for centuries over the prize of Mediterranean supremacy. Meanwhile, below the Sahara Desert, the West African empires of Ghana (700–1200), Mali (1200–1500), and Songhay (1350–1600) were situated at the crossroads of the lucrative trade routes for gold and salt. A robust trans-Saharan trade emerged, allowing Europeans to obtain West African goods through Muslim intermediaries.

Ghana, Mali, and Songhay developed empires that could rival in size, power, scholarship, and wealth any in the world. Intellectuals at universities in Timbuktu and Jenne pumped out scholarship and pumped in students from around West Africa. Songhay grew to be the largest. Mali may have been the most illustrious. The world’s greatest globe-trotter of the fourteenth century, who trotted from North Africa to Eastern Europe to Eastern Asia, decided to see Mali for himself in 1352. “There is complete security in their country,” Moroccan Ibn Battuta marveled in his travel notes. “Neither traveler nor inhabitant in it has anything to fear from robbers or men of violence.”

Ibn Battuta was an oddity—an abhorred oddity—among the Islamic intelligentsia in Fez, Morocco. Hardly any scholars had traveled far from home, and Battuta’s travel accounts threatened their own armchair credibility in depicting foreigners. None of Battuta’s antagonists was more influential than the intellectual tower of the Muslim world at that time, Tunisian Ibn Khaldun, who arrived in Fez just as Battuta returned from Mali. “People in the dynasty (in official positions) whispered to each other that he must be a liar,” Khaldun reported in 1377 in The Muqaddimah, the foremost Islamic history of the premodern world. Khaldun then painted a very different picture of sub-Sahara Africa in The Muqaddimah: “The Negro nations are, as a rule, submissive to slavery,” Khaldun surmised, “because (Negroes) have little that is (essentially) human and possess attributes that are quite similar to those of dumb animals.” And the “same applies to the Slavs,” argued this disciple of Aristotle. Following Greek and Roman justifiers, Khaldun used climate theory to justify Islamic enslavement of sub-Saharan Africans and Eastern European Slavs—groups sharing only one obvious characteristic: their remoteness. “All their conditions are remote from those of human beings and close to those of wild animals,” Khaldun suggested. Their inferior conditions were neither permanent nor hereditary, however. “Negroes” who migrated to the cooler north were “found to produce descendants whose colour gradually turns white,” Khaldun stressed. Dark-skinned people had the capacity for physical assimilation in a colder climate. Later, cultural assimilationists would imagine that culturally inferior African people, placed in the proper European cultural environment, could or should adopt European culture. But first physical assimilationists like Khaldun imagined that physically inferior African people, placed in the proper cold environment, could or should adopt European physicality: white skin and straight hair.

Ibn Khaldun did not intend merely to demean African people as inferior. He intended to belittle all the different-looking African and Slavic peoples whom the Muslims were trading as slaves. Even so, he reinforced the conceptual foundation for racist ideas. On the eve of the fifteenth century, Khaldun helped bolster the foundation for assimilationist ideas, for racist notions of the environment producing African inferiority. All an enslaver had to do was to stop justifying Slavic slavery and inferiority using climate theory, and focus the theory on African people, for the racist attitude toward dark-skinned people to be complete.

There was one enslavement theory focused on Black people already circulating, a theory somehow derived from Genesis 9:18–29, which said “that Negroes were the children of Ham, the son of Noah, and that they were singled out to be black as the result of Noah’s curse, which produced Ham’s colour and the slavery God inflicted upon his descendants,” as Khaldun explained. The lineage of this curse of Ham theory curves back through the great Persian scholar Tabari (838–923) all the way to Islamic and Hebrew sources. God had permanently cursed ugly Blackness and slavery into the very nature of African people, curse theorists maintained. As strictly a climate theorist, Khaldun discarded the “silly story” of the curse of Ham.

Although it clearly supposed Black inferiority, the curse theory was like an unelected politician during the medieval period. Muslim and Christian enslavers hardly gave credence to the curse theory: they enslaved too many non-Black descendants of Shem and Japheth, Ham’s supposed non-cursed brothers, for that. But the medieval curse theorists laid the foundation for segregationist ideas and for racist notions of Black genetic inferiority. The shift to solely enslaving Black people, and justifying it using the curse of Ham, was in the offing. Once that shift occurred, the disempowered curse theory became empowered, and racist ideas truly came into being.

**

The Portuguese made history as the first Europeans to sail along the Atlantic beyond the Western Sahara’s Cape Bojador in order to bring enslaved Africans back to Europe, as Zurara shared in his book. The six caravels, carrying 240 captives, arrived in Lagos, Portugal, on August 6, 1444. Prince Henry made the slave auction into a spectacle to show the Portuguese had joined the European league of serious slave-traders of African people. For some time, the Genoese of Italy, the Catalans of northern Spain, and the Valencians of eastern Spain had been raiding the Canary Islands or purchasing African slaves from Moroccan traders. Zurara distinguished the Portuguese by framing their African slave-trading ventures as missionary expeditions. Prince Henry’s competitors could not play that mind game as effectively as he did, in all likelihood because they still traded so many Eastern Europeans.

But the market was changing. Around the time the Portuguese opened their sea route to a new slave export area, the old slave export area started to close up. In Ibn Khaldun’s day, most of the captives sold in Western Europe were Eastern Europeans who had been seized by Turkish raiders from areas around the Black Sea. So many of the seized captives were “Slavs” that the ethnic term became the root word for “slave” in most Western European languages. By the mid-1400s, Slavic communities had built forts against slave raiders, causing the supply of Slavs in Western Europe’s slave market to plunge at around the same time that the supply of Africans was increasing. As a result, Western Europeans began to see the natural Slav(e) not as White, but Black.

Stamped From the Beginning

In order to fully explain the complex history of racist ideas, Stamped from the Beginning must chronicle this racial progress and the simultaneous progression of racist policies. Hate and ignorance have not driven the history of racist ideas in America. Racist policies have driven the history of racist ideas in America. And this fact becomes apparent when we examine the causes behind, not the consumption of racist ideas, but the production of racist ideas. What caused US senator John C. Calhoun of South Carolina in 1837 to produce the racist idea of slavery as a “positive good,” when he knew slavery’s torturous horrors? What caused Atlanta newspaper editor Henry W. Grady in 1885 to produce the racist idea of “separate but equal,” when he knew southern communities were hardly separate or equal? What caused think tankers after the presidential election of Barack Obama in 2008 to produce the racist idea of a postracial society, when they knew all those studies had documented discrimination? Time and again, racist ideas have not been cooked up from the boiling pot of ignorance and hate. Time and again, powerful and brilliant men and women have produced racist ideas in order to justify the racist policies of their era, in order to redirect the blame for their era’s racial disparities away from those policies and onto Black people.

I was taught the popular folktale of racism: that ignorant and hateful people had produced racist ideas, and that these racist people had instituted racist policies. But when I learned the motives behind the production of many of America’s most influentially racist ideas, it became quite obvious that this folktale, though sensible, was not based on a firm footing of historical evidence. Ignorance/hateracist ideasdiscrimination: this causal relationship is largely ahistorical. It has actually been the inverse relationship—racial discrimination led to racist ideas which led to ignorance and hate. Racial discriminationracist ideasignorance/hate: this is the causal relationship driving America’s history of race relations.

Their own racist ideas usually did not dictate the decisions of the most powerful Americans when they instituted, defended, and tolerated discriminatory policies that affected millions of Black lives over the course of American history. Racially discriminatory policies have usually sprung from economic, political, and cultural self-interests, self-interests that are constantly changing. Politicians seeking higher office have primarily created and defended discriminatory policies out of political self-interest—not racist ideas. Capitalists seeking to increase profit margins have primarily created and defended discriminatory policies out of economic self-interest—not racist ideas. Cultural professionals, including theologians, artists, scholars, and journalists, were seeking to advance their careers or cultures and have primarily created and defended discriminatory policies out of professional self-interest—not racist ideas.

When we look back on our history, we often wonder why so many Americans did not resist slave trading, enslaving, segregating, or now, mass incarcerating. The reason is, again, racist ideas. The principal function of racist ideas in American history has been the suppression of resistance to racial discrimination and its resulting racial disparities. The beneficiaries of slavery, segregation, and mass incarceration have produced racist ideas of Black people being best suited for or deserving of the confines of slavery, segregation, or the jail cell. Consumers of these racist ideas have been led to believe there is something wrong with Black people, and not the policies that have enslaved, oppressed, and confined so many Black people.

**

Racist ideas are ideas. Anyone can produce them or consume them, as Stamped from the Beginning’s interracial cast of producers and consumers show. Anyone—Whites, Latina/os, Blacks, Asians, Native Americans—anyone can express the idea that Black people are inferior, that something is wrong with Black people. Anyone can believe both racist and antiracist ideas, that certain things are wrong with Black people and other things are equal. Fooled by racist ideas, I did not fully realize that the only thing wrong with Black people is that we think something is wrong with Black people. I did not fully realize that the only thing extraordinary about White people is that they think something is extraordinary about White people.

Manzara Daima Flu

Levent Cantek

Bu yazı Levent Cantek'in bloğundan alındı.

Sosyal medyanın büyüdüğü, herkesin fikrini yazabildiği, gazeteci olduğu veya kendini "yazar olarak" teşhir edebildiği bir çağda yaşıyoruz. Bilmediğiniz şeyler değil, yazılı basının son yıllarındayız, bu kadar çok "yazar" ve "gazeteci" olunca... deniyor ki kaos yaşıyoruz, hakikat ve inandırıcılık değerini kaybediyor, bir güven krizi içinde kimse kimseye inanmıyor ve birbirini ikna edemiyor şu bu... bunları da bilmiyor değilsiniz... 

Peki, bu kadar çok yazarın veya eğilimin olması-çoğalması ne anlama geliyor? 

Farklı kamusallıklar var ve dolaşımda olan fikirlerin bir kısmı arkaik veya klişe, bir kısmı geçmişi olan, bir kısmı hiç bilinmeyen yeni şeyler...Şunu da biliyoruz ki, insanlar inançlarını sorgulayacak değil doğrulatacak çevre ve mediumlara yönelmeyi tercih ediyorlar, yani dolaşımda olan her fikirle ilgileniyor değiller. Onbeş yıl önce ders anlatırken Hürriyet okuru, sadece Hürriyet okuruyla karşılaşır ve onunla konuşur, fikri hasımlarıyla bir arada olmayı tercih etmeden bir hayat sürdürür, kendinden, hempalarından, hiç temas kurmadığı hasımlarından yola çıkarak güdük bir memleket analizi yapar derdim. Değişmedi, katlanarak çoğaldı. 

Malumunuz, sahici bir eleştiri, dünyayı daha net görmemizi filan değil... çok fazla doğru ve hakikat olduğunu anlamamızı sağlıyor. Manzara daima flu çünkü...Fransızlar, bunu nostaljiyle karışık esprisini yapıyorlar, eskiden her şey netti, sağcılar ve solcular vardı diyerek gülümsüyorlar. Oysa bugün, sadece bu kadar değil, politically correct olmak, nerdeyse siyasi angajmandan daha önemli... Farklı kamusallıklar, hele siyasetçilerin kesin konuşmalarını hemen kritize ediyor, derhal hicvediyor, mutlaka itibarsızlaştırıyorlar. Üstelik bu kadar çok "yazarın" olduğu bir dünyada dikkat çekebilmenin şartlarından biri o gösteriyi dikkat çekici bir biçimde yapabilmeyi gerektiriyor. Gösteri dediğimiz şey fikrin esasını, eşitlikçi bir münakaşayı filan umursamaz. Öncelik gösteridedir.