Africa, Libya and DRC

 

There are now fifty-six countries in Africa. Since the ‘winds of change’ of the independence movement blew through the mid twentieth century, some of the words between the lines have been altered – for example, Rhodesia is now Zimbabwe – but the borders are, surprisingly, mostly intact. However, many encompass the same divisions they did when first drawn, and those formal divisions are some of the many legacies colonialism bequeathed the continent.

The ethnic conflicts within Sudan, Somalia, Kenya, Angola, the Democratic Republic of the Congo, Nigeria, Mali and elsewhere are evidence that the European idea of geography did not fit the reality of Africa’s demographics. There may have always been conflict: the Zulus and Xhosas had their differences long before they had ever set eyes on a European. But colonialism forced those differences to be resolved within an artificial structure – the European concept of a nation state. The modern civil wars are now partially because the colonialists told different nations that they were one nation in one state, and then after the colonialists were chased out a dominant people emerged within the state who wanted to rule it all, thus ensuring violence.

Take, for example, Libya, an artificial construct only a few decades old which at the first test fell apart into its previous incarnation as three distinct geographical regions. In the west it was, in Greek times, Tripolitania (from the Greek tri polis, three cities, which eventually merged and became Tripoli). The area to the east, centred on the city of Benghazi but stretching down to the Chad border, was known in both Greek and Roman times as Cyrenaica. Below these two, in what is now the far south-west of the country, is the region of Fezzan.

Tripolitania was always orientated north and north-west, trading with its southern European neighbours. Cyrenaica always looked east to Egypt and the Arab lands. Even the sea current off the coast of the Benghazi region takes boats naturally eastwards. Fezzan was traditionally a land of nomads who had little in common with the two coastal communities.

This is how the Greeks, Romans and Turks all ruled the area – it is how the people had thought of themselves for centuries. The mere decades-old European idea of Libya will struggle to survive and already one of the many Islamist groups in the east has declared an ‘emirate of Cyrenaica’. While this may not come to pass, it is an example of how the concept of the region originated merely in lines drawn on maps by foreigners.

However, one of the biggest failures of European line-drawing lies in the centre of the continent, the giant black hole known as the Democratic Republic of the Congo – the DRC. Here is the land in which Joseph Conrad set his novel Heart of Darkness, and it remains a place shrouded in the darkness of war. It is a prime example of how the imposition of artificial borders can lead to a weak and divided state, ravaged by internal conflict, and whose mineral wealth condemns it to being exploited by outsiders.

The DRC is an illustration of why the catch-all term ‘developing world’ is far too broad-brush a way to describe countries which are not part of the modern industrialised world. The DRC is not developing, nor does it show any signs of so doing. The DRC should never have been put together; it has fallen apart and is the most under-reported war zone in the world, despite the fact that six million people have died there during wars which have been fought since the late 1990s.

The DRC is neither democratic, nor a republic. It is the second-largest country in Africa with a population of about 81 million, although due to the situation there it is difficult to find accurate figures. It is bigger than Germany, France and Spain combined and contains the Congo Rainforest, second only to the Amazon as the largest in the world.

The people are divided into more than 200 ethnic groups, of which the biggest are the Bantu. There are several hundred languages, but the widespread use of French bridges that gap to a degree. The French comes from the DRC’s years as a Belgian colony (1908–60) and before that, when King Leopold of the Belgians used it as his personal property from which to steal its natural resources to line his pockets. Belgian colonial rule made the British and French versions look positively benign and was ruthlessly brutal from start to finish, with few attempts to build any sort of infrastructure to help the inhabitants. When the Belgians went in 1960 they left behind little chance of the country holding together.

The civil wars began immediately and were later intensified by a blood-soaked walk-on role in the global Cold War. The government in the capital, Kinshasa, backed the rebel side in Angola’s war, thus bringing itself to the attention of the USA, which was also supporting the rebel movement against the Soviet-backed Angolan government. Each side poured in hundreds of millions of dollars’ worth of arms.

When the Cold War ended both great powers had less interest in what by then was called Zaire and the country staggered on, kept afloat by its natural resources. The Rift Valley curves into the DRC in its south and east and it has exposed huge quantities of cobalt, copper, diamonds, gold, silver, zinc, coal, manganese and other minerals, especially in Katanga Province.

In King Leopold’s days the world wanted the region’s rubber for the expanding motor car industry; now China buys more than 50 per cent of the DRC’s exports, but still the population lives in poverty. In 2014 the United Nations Human Development Index placed the DRC 186th out of 187 countries it measured. The bottom eighteen countries in that list are all in Africa.

Because it is so resource-rich and so large, everyone wants a bite out of the DRC, which, as it lacks a substantive central authority, cannot really bite back.

The region is also bordered by nine countries. They have all played a role in the DRC’s agony, which is one reason why the Congo wars are also known as ‘Africa’s world war’. To the south is Angola, to the north the Republic of the Congo and the Central African Republic, to the east Uganda, Rwanda, Burundi, Tanzania and Zambia. The roots of the wars go back decades, but the worst of times was triggered by the disaster that hit Rwanda in 1994 and swept westward in its aftermath.

After the genocide in Rwanda the Tutsi survivors and moderate Hutus formed a Tutsi-led government. The killing machines of the Hutu militia, the Interahamwe, fled into eastern DRC but conducted border raids. They also joined with sections of the DRC army to kill the DRC’s Tutsis, who live near the border region. In came the Rwandan and Ugandan armies, backed by Burundi and Eritrea. Allied with opposition militias, they attacked the Interahamwe and overthrew the DRC government. They also went on to control much of the country’s natural wealth, with Rwanda in particular shipping back tons of coltan, which is used in the making of mobile phones and computer chips. However, what had been the government forces did not give up and – with the involvement of Angola, Namibia and Zimbabwe – continued the fight. The country became a vast battleground, with more than twenty factions involved in the fighting.

The wars have killed, at a low estimate, tens of thousands of people, and have resulted in the deaths of another six million due to disease and malnutrition. The UN estimates that almost 50 per cent of the victims have been children aged under five.

In recent years the fighting has died down, but the DRC is home to the world’s most deadly conflict since the Second World War and still requires the UN’s largest peacekeeping mission to prevent full-scale war from breaking out again. Now the job is not to put Humpty Dumpty together again, because the DRC was never whole. It is simply to keep the pieces apart until a way can be found to join them sensibly and peacefully. The European colonialist created an egg without a chicken, a logical absurdity repeated across the continent and one that continues to haunt it.

p

le of how the concept of the region originated merely in lines drawn on maps by foreigners.

Neden Daima Refah Tercih Edilmiyor?

Nihayetinde toplumun tercihleri olan siyasal ve ekonomik kurumlar kapsayıcı olabilir ve ekonomik büyümeyi teşvik edebilirler. Ya da sömürücü olabilir ve ekonomik büyüme için zorlu bir engele dönüşebilirler. Ülkeler ekonomik büyümeye ayak bağı olan, hatta onun önünü kesen sömürücü siyasal kurumların desteklediği sömürücü ekonomik kurumlara sahip olduklarında başarısız olurlar. Bu da kurumlara dair seçimin –yani kurumsal siyasetin– ülkelerin başarı ve başarısızlığının nedenlerini anlama girişimimizin odak noktasını oluşturduğu anlamına geliyor. Geçmişte ve günümüzde toplumların ezici çoğunluğunun izlediği siyaset ekonomik büyümeye engel olan sömürücü ekonomik kurumlara yol açarken bazı toplumların izlediği siyasetin ekonomik büyümeyi artıran kapsayıcı kurumlara yol açmasının nedenini anlamak zorundayız. Herkesin refah getirecek türden ekonomik kurumlar oluşturulmasına ilgi duyacağı aşikârmış gibi görünebilir. Her yurttaş, her siyasetçi, hatta her yağmacı diktatör, ülkesini mümkün olduğunca zenginleştirmek istemez mi?

Mobutu and Dutch Prince (1973)

Gelin, daha önce ele aldığımız Kongo Krallığı’na dönelim. Bu krallık 17. yüzyılda çökmüş olsa da 1960’da Belçika’nın sömürge yönetiminden bağımsızlığını kazanan modern ülke, ismini ondan alıyor. Bağımsız bir devlet olarak Kongo, 1965-1997 yılları arasında Joseph Mobutu yönetiminde neredeyse aralıksız bir ekonomik gerileme ve artan yoksulluk yaşadı. Bu gerileme Mobutu’nun, Laurent Kabila tarafından devrilmesinin ardından da devam etti. Mobutu son derece sömürücü bir dizi ekonomik kurumu hayata geçirdi. Halk yoksullaştı fakat Mobutu ve çevresindeki “Büyük Zerzevat” (Les Gross Legumes) olarak bilinen elitler müthiş bir zenginliğe kavuştular. Mobutu doğduğu yer olan ülkenin kuzeyindeki Gbadolite’de kendisine büyük bir saray inşa ettirdi. Bu sarayın Avrupa seyahatlerinde kullanmak için sık sık Air France’dan kiraladığı süpersonik Concord jetinin inebileceği büyüklükte bir de havaalanı vardı. Avrupa’da şatolar satın aldı ve Belçika’nın başkenti Brüksel’de geniş araziler edindi.

Kongoluların yoksulluğunu artırmak yerine onları zenginleştirecek ekonomik kurumlar tesis etmesi Mobutu için daha iyi olmaz mıydı? Mobutu ülkesinin refah düzeyini artırmayı başarsaydı daha fazla parası olmaz mıydı? Kiralamak yerine bir Concorde’u satın alamaz mıydı? Ya da daha fazla şatoya, malikâneye ve muhtemelen daha büyük, daha güçlü bir orduya sahip olamaz mıydı? Dünyanın pek çok ülkesinin yurttaşları için üzülerek söylemek gerekir ki, yanıt hayır olacaktır. Ekonomik süreçler için teşvik sağlayan ekonomik kurumlar, eşzamanlı olarak, elde edilen geliri ve gücü yağmacı bir diktatörü ve çevresindeki politik güce sahip diğer kişileri yoksullaştıracak biçimde yeniden dağıtabilir.

Temel sorun, ekonomik kurumlar üzerinde mutlaka anlaşmazlıklar ve çatışmaların meydana gelecek olmasıdır. Bir ülkenin zenginliği, bu zenginliğin nasıl dağıtıldığı ve gücün kimin elinde olduğu konusunda, farklı kurumlar farklı sonuçlar doğururlar. Kurumların teşvik ettiği ekonomik büyüme hem kazananlar hem de kaybedenler yaratır. Bu durum, bugün dünyanın zengin ülkelerinde gördüğümüz refahın temellerini atan Sanayi Devrimi esnasında İngiltere’de çok belirgindi. Buhar gücü, taşımacılık ve tekstil üretimindeki bir dizi çığır açıcı teknolojik değişimde kendini gösteriyordu. Toplam gelirde muazzam bir artışa yol açmasına ve sonuçta modern sanayi toplumunun temelini atmasına rağmen pek çok kişi makineleşmeye kesin bir biçimde karşı çıktı. Cehalet ya da dar görüşlülük nedeniyle değil; tam tersine. Daha ziyade, ekonomik büyüme karşısındaki bu muhalefetin kendi içinde –maalesef tutarlı– bir mantığı vardır. Ekonomik büyüme ve teknolojik değişim, beraberinde büyük iktisatçı Joseph Schumpeter’in deyişiyle “yaratıcı yıkım” getirir. Eskiyi yeniyle değiştirirler. Yeni sektörler kaynakları eskilerden kendilerine doğru çeker. Yeni şirketler işi eskilerinin elinden alır. Yeni teknolojiler mevcut becerileri ve makineleri işe yaramaz hale getirir. Ekonomik büyüme süreci ve dayandığı kapsayıcı kurumlar, “siyasi arenada ve piyasada kazananlar olduğu kadar kaybedenler de yaratır. Yaratıcı yıkıma duyulan korku, çoğunlukla kapsayıcı ekonomik ve siyasal kurumlara muhalefetin temelini oluşturur.

Avrupa tarihi, yaratıcı yıkımın sonuçlarına canlı bir örnek teşkil eder. 18. yüzyılda, Sanayi Devrimi’nin arifesinde, çoğu Avrupa ülkesinin kontrolü aristokrasilerin ve geleneksel elitlerin elindeydi ve bunların başlıca gelir kaynaklarını arazi sahipliği ya da monarşilerin onlara sağladığı tekeller ve uyguladıkları giriş engelleri sayesinde yararlandıkları ticari ayrıcalıklar oluşturuyordu. Sanayinin, fabrikaların ve şehirlerin yayılması, yaratıcı yıkım fikriyle örtüşecek şekilde, kaynakları araziden ayırdı, arazi kiralarını düşürdü ve arazi sahiplerinin işçilerine ödedikleri ücretleri artırdı. Bu elitler aynı zamanda onların ticari ayrıcalıklarını aşındıran yeni işadamlarının ve tacirlerin ortaya çıkışına şahit oldular. Neticede, ekonomik bakımdan sanayileşmenin kaybedenleri açık bir biçimde bu elitlerdi. Şehirleşme ve sosyal bilince sahip bir orta sınıfın ve bir işçi sınıfının ortaya çıkışı, arazi sahibi aristokratların siyasal tekeline de meydan okudu. Böylece, Sanayi Devrimi’nin yayılmasıyla aristokratlar yalnızca ekonomik bakımdan değil siyasal bakımdan da kaybedenler olma riskiyle yüz yüze geldiler; çünkü siyasal güçlerini de kaybetmeye başlamışlardı. 

Ekonomik ve siyasal güçlerinin tehlikeye girmesiyle bu elitler sıklıkla sanayileşmeye karşı zorlu bir muhalefet oluşturdular. Sanayileşmenin tek kaybedeni aristokrasi değildi. El becerilerinin yerini makineleşmenin aldığı zanaatkârlar da sanayinin yayılmasına karşı çıktılar. Pek çoğu bu durum karşısında örgütlendi; ayaklandılar ve geçim şartlarındaki gerilemeden sorumlu tuttukları makineleri tahrip ettiler. Onlar “Luddistler”di; bu sözcük bugün teknolojik değişime karşı direnişle eşanlamlı hale geldi. 1733’te dokumacılığın makineleşmesindeki en önemli ilerlemelerden biri olan “atkı mekiği”ni icat eden John Kay’in evi 1753’te Luddistler tarafından yakıldı. İplikçilikteki en önemli ilerlemelerden biri olan iplik eğirme makinesinin mucidi James Hargraves de benzer bir muamele gördü.

Gerçekte, zanaatkârlar sanayileşmeye karşı muhalefet konusunda arazi sahipleri ve elitlerden çok daha az etkiliydi. Luddistler arazi sahibi aristokrasinin elindeki siyasal güce –başka grupların amaçlarına karşı siyasal sonuçlara etki edebilme yetisine– sahip değildiler. Sanayileşme Luddistlerin muhalefetine rağmen İngiltere’de ilerlemesini sürdürdü, çünkü aristokrasinin muhalefeti –ciddi bir muhalefet olmasına rağmen– bastırılmıştı.  Mutlakiyetçi monarşilerin ve aristokratların kaybedecek çok daha fazla şeye sahip olduğu Avusturya-Macaristan ve Rusya imparatorluklarında ise sanayileşme engellendi. Bunun sonucunda, Avusturya-Macaristan ve Rusya ekonomilerinin hızı kesildi. 19. yüzyılda büyük bir ekonomik büyüme gösteren diğer Avrupa ülkelerinin gerisinde kaldılar.

Belirli grupların başarı ve başarısızlıklarından bağımsız olarak, bu sözü edilenlerden çıkan bir ders çok açıktır; güçlü gruplar çoğunlukla ekonomik ilerlemenin ve refahın karşısında yer alırlar. Ekonomik büyüme yalnızca daha fazla ve daha iyi makinelere, daha fazla ve daha iyi eğitime dayalı bir süreç değildir, aynı zamanda geniş çaplı bir yaratıcı yıkımın eşlik ettiği dönüştürücü ve istikrarsızlaştırıcı bir süreçtir de. Bu nedenle ekonomik büyüme, ancak ekonomik ayrıcalıklarını yitireceklerini sezen ekonomik kaybedenler ve siyasal güçlerinin azalacağından endişe eden siyasal kaybedenler tarafından engellenmezse yol alabilir.