Monday, May 25, 2015

Yeni Gine


Yeni Gine'nin nüfusu toplam olarak az olduğu gibi, engebeli arazi yüzünden binlerce küçük nüfusa bölünmüştü: ovalık arazinin büyük bölümünde bataklıklar, yüksek bölgelerde birbirini izleyen dik yamaçlı dağ sırtları, dar kanyonlar, hem ovaları hem yayiaları çevreleyen sık ormanlar. Yeni Gine 'de alan çalışması yaparken yanıma aldığım Yeni Gineli yardımcılarımla, açılmış bir yol üzerinde bile olsa, günde beş kilometre yol almayı büyük başarı sayıyordum. Geleneksel Yeni Cine 'deki dağlıların çoğu hayatlarında evlerinden 15 kilometreden fazla uzaklaşmamıştır.

Araziden kaynaklanan güçlüklerle, Yeni Cine'deki obalar ya da kabileler arasındaki ilişkilerin tipik özelliği olan ve aralıklarla sürüp giden savaşlar, Yeni Cine'nin dilsel, kültürel, siyasal parçalanmışlığının nedenlerini oluşturmaktadır. Dünyada Yeni Gine'deki kadar çok sayıda dilin bir araya toplandığı bir yer yoktur:
Dünyadaki 6000 dilin 1000 tanesi Teksas'tan biraz daha büyük bir bölgenin içine sığışmış ve onlarca dil ailesiyle birbirinden İngilizce ile Çince kadar farklı tek tek dillere bölünmüştür. Yeni Gine dillerinden yarısı neredeyse 500 kişinin konuştuğu dillerdir, en büyük (yine de alt tarafı 100.000 kişinin konuştuğu) dil grupları bile siyasal olarak yüzlerce köye bölünmüştür, bu köyler de başka dilleri konuşan köylerle savaştıkları gibi birbirleriyle de amansızca savaşmaktadır. Bu küçük toplumların her biri kendi başına şefleri ve zanaat erbabını besleyemeyecek ya da metal işleme teknolojisini ve yazıyı geliştiremeyecek kadar küçüktü.