Erzurum’un aslı Erzen-i Rum’dur. Diğer Erzen olan Erzen-i Arab bugünkü Garzan (yani Kurtalan) ilçesine adını vermiş olan şehirdir; Kurtalan-Batman karayoluna yakın bir yerde harabeleri görülür. 10-11. yüzyıllarda bunlardan birincisi Rum imparatorluğunun, ikincisi Arap-İslam âleminin önemli birer sınır kenti idi.
Rum tabii esasen İtalya’daki Roma kentinin Şark dillerinde geçen adı. Bizim Doğu Roma veya “Bizans” adını verdiğimiz imparatorluğun ahalisi kendini Romaiós yani “Romalı” diye bilirdi. Bizans’ın resmî dili de Romaiká yani Roma dili idi. Helen/Elen adı, özellikle Hıristiyanlık-öncesi Yunanlıları ifade eden, dinsizlik çağrıştıran, güncel anlamı olmayan tarihî bir isimdi. 19. yüzyılda yeni Yunan milliyetçiliğinin doğuşuyla beraber o adı da canlandırdılar.
Acemcede yakın devire kadar Türkiye Türklerine Rum, Asya Türklerine Türk adı verilirdi. Mesela 18. yüzyılda yazılmış olan Senglâh isimli Türkçe-Farsça sözlükte Türkiye Türkçesine özgü olan kelimeler “Rumca”, Çağatayca olanlar “Türkçe” diye belirtiliyor. İranlılar ve galiba Kürtler arasında Türkiye Türklerine halen aşağılayıcı anlamda “Rum” denirmiş diye duydum.”
