Zikir, Allah’ı bizzat İsm-i Celâliyle, diğer isimleriyle ve O’na ait sıfatlarla anmak, O’na hamdetmek, O’nun birliğini dile getirmek, O’nun her türlü noksanlıktan, yanlış ve abes iş işlemekten, ortakları bulunmaktan, yaratılmışa ait eksik özelliklere sahip olmaktan mutlak münezzeh olduğunu hiç unutmamak ve ilan etmek, O’nunla ilgili eserleri okumak, O’nu tanıma adına sohbetlere katılmak, O’nu başkalarına anlatmak gibi pek çok fiili içine alan bir kavramdır.
Bir hadis-i kudsîde, Allah Rasûlü aleyhissalâtü vesselâm şunu nakletmektedir: “Allah şöyle buyuruyor: ‘Kulum Beni nasıl biliyorsa Ben öyleyim (dolayısıyla hakkımda iyi zan sahibi olsun). O beni hatırlayıp andığında Ben onunla beraberimdir. Eğer o Ben’i kalbinde anarsa, Ben de onu nezd-i Ulûhiyetimde anarım; eğer Ben’i bir topluluğun içinde anarsa, Ben onu o topluluktan daha hayırlı bir topluluğun içinde anarım. O Bana bir karış yaklaşırsa, Ben ona bir arşın yaklaşırım. Eğer o Bana bir arşın yaklaşırsa, Ben ona bir kulaç yaklaşırım. Eğer o Bana yürüyerek gelirse, Ben ona koşarak gelirim.’(Buharî, “Tevhid”, 50; Müslim, “Zikr”, 2)
Cenab-ı Allah (c.c.), Kendisi’ni zikredenleri seçkinler arasına koyar. Allah Rasûlü aleyhissalâtü vesselâm, “Allah’ın has âbidleri herkesi geçti.” buyurdu. “Yâ Rasûlellah, kimlerdir bu seçkin kullar?” diye sorulunca da, “Onlar, durmadan Allah’ı zikreden erkek ve kadınlardır.” cevabını verdi. (Müslim, “Zikir”, 2) Bunlar, gerçekten diri olan insanlardır. Ebû Musa el-Eş’arî, Allah Rasûlü’nden şunu rivayet etmektedir: “İçinde Allah’ın zikredildiği ve O’nun zikredilmediği iki ayrı evin misali, hayatta olan insanla ölmüş insanın misali gibidir.” (Buharî, “Deavât”, 66) İlk müfessirlerden Mücahid, “Bir kimse, Allah’ı her zaman, ayakta iken, otururken ve yatarken hatırlayıp anmadıkça Allah’ı çok zikredenlerden olamaz.” der.
Zikir meclislerine katılmak övülmüştür. Abdullah ibn Ömer, Allah Rasûlü’nden şu rivayette bulunur: “Cennet bahçelerine yolunuz düşerse onlardan istifadeye bakın.” “Yâ Rasûlellah, Cennet bahçeleri de nedir?” diye sorduklarında Allah Rasûlü şu cevabı verdi: “Zikir meclisleridir. Allah’ın bazı melekleri vardır ki, böyle meclisleri ararlar ve onları bulunca da, o meclisleri çevrelerler.” (Müslim, “Zikir”, 39)”
